Czym jest i jak działa aprecjacja
Ogólnie rzecz biorąc, aprecjacja to wzrost wartości aktywa w czasie. Wzrost ten może nastąpić z wielu powodów, w tym ze zwiększonego popytu lub słabnącej podaży lub w wyniku zmian wysokości stóp procentowych. Jest to przeciwieństwo deprecjacji, która jest spadkiem wartości w czasie.
Aprecjacja pieniądza – czy wzrost kursu dolara, euro, franka jest dla nas zawsze niekorzystny?
Aprecjacja może być używana w odniesieniu do wzrostu dowolnego rodzaju aktywów, takich jak akcje, obligacje, waluty lub nieruchomości. W ekonomii termin jednak używany jest głównie w odniesieniu do wzrostu wartości waluty krajowej względem waluty zagranicznej w systemie płynnych kursów walut. Oznacza wzrost siły nabywczej danego pieniądza w rozliczeniach międzynarodowych.
Traderzy Forex mają do czynienia z aprecjacją przy ocenie kursów walut, przykładowo kiedy kurs pary walutowej USD/PLN rośnie wnioskować można o aprecjacji dolara. Za 1 dolara musimy wtedy zapłacić wyższą kwotę w złotówkach.
Wartość waluty danego kraju może z czasem rosnąć lub tracić na wartości w stosunku do innych walut. Innym przykładem może być Euro, które po ustanowieniu było warte około 1,17 dolara amerykańskiego. Z biegiem czasu rosło i spadało w stosunku do dolara, w oparciu o globalne warunki gospodarcze. Po 2008 roku, gdy gospodarka USA przeszła kryzys, Euro umocniło się w stosunku do dolara i wynosiło – 1,60 dolara amerykańskiego. Sytuacja ponownie zaczęła się zmieniać, gdy gospodarka Stanów Zjednoczonych zaczęła się odradzać.
Tak jak to na rynku bywa, dla jednych zmiany są korzystne dla innych nie. Podobnie jest z aprecjacją. Dwa odmienne punkty widzenia mają na temat eksporterzy i importerzy dóbr, których biznesy mocno skorelowane są z kursem walut.
Aprecjacja waluty krajowej – przykład aprecjacji polskiego złotego
O ile niewielkie różnice kursowe walut nie robią na nikim wrażenia i konsumenci są do nich przyzwyczajeni o tyle nagły skok wartości waluty może spowodować szok i wprowadzić niejedną osobą w poważne tarapaty finansowe. Wszyscy pamiętamy „czarny czwartek”, kiedy to kilka lat temu Bank Szwajcarski uwolnił kurs franka. Spowodowało to nagłą aprecjację szwajcarskiej waluty, a posiadacze kredytów hipotecznych w CHF spłacają do dzisiaj niespodziewaną nadwyżkę, która pojawiła się na ich rachunkach bankowych po przeliczeniu na PLN.
Niejednokrotnie mamy też kierunek odwrotny – aprecjację polskiego złotego – w przypadku gdy złoty się umacnia okazję do zadowolenia mają importerzy, gdyż spada wartość dóbr sprowadzanych przez nich do kraju, przez co za tę samą ilość PLN mogą dokonać większych inwestycji.
Aprecjacja złotego powoduje również, że zagraniczne wakacje stają się tańsze – stać nas na zdecydowanie więcej podczas zwiedzania innych krajów.
Aprecjacja a deprecjacja
Niektóre aktywa podlegają aprecjacji, podczas gdy inne aktywa z czasem tracą na wartości. Co do zasady aktywa o ograniczonym okresie użytkowania raczej tracą na wartości niż podlegają aprecjacji. Nieruchomości, akcje i metale szlachetne to aktywa kupowane z oczekiwaniem, że w przyszłości będą warte więcej niż w momencie zakupu. Z kolei samochody, komputery i sprzęt fizyczny stopniowo tracą na wartości w miarę upływu okresu ich użytkowania.
Zjawisko odwrotne do aprecjacji nazywane jest deprecjacją. Deprecjacja pieniądza oznacza spadek wartości waluty wyrażanej w drugiej walucie.
Przyczyny aprecjacji
Aprecjacja jest niejednokrotnie konsekwencją deflacji, czyli długotrwałego spadku cen poniżej przeciętnego poziomu, oznaczającego wzrost siły nabywczej pieniądza. Jednakże wartość aktywów może wzrosnąć z wielu powodów. Do najczęstszych przyczyn należą:
- zwiększony popyt
- zmniejszona podaż
- korekty stóp procentowych (wysokie stopy procentowe)
Wycena może mieć miejsce zarówno w przypadku aktywów materialnych, jak i niematerialnych. Na przykład znaki towarowe często zyskują na wartości z powodu wzrostu rozpoznawalności marki.
Na aprecjację waluty spory wpływ ma wysokość stóp procentowych. Im wyższe stopy procentowe ustalone przez Radę Polityki Pieniężnej tym chętniej inwestorzy zagraniczni kupują lokalną walutę, by trzymać ją na wysoko oprocentowanych lokatach. A im chętniej ją kupują zwiększając popyt tym bardziej wartość waluty rośnie.
Skutki
Wśród skutków aprecjacji można wyróżnić:
- droższy eksport – cena zagranicznego eksportu wzrasta, jednocześnie przy wyższej cenie spodziewany jest spadek ilości eksportu
- tańszy import – przy tańszym imporcie spodziewany jest wzrost liczby importu
- niższy popyt eksportowy i wyższe wydatki importowe oznaczają spadek zagregowanego popytu krajowego, powodującego niższy wzrost gospodarczy
- niższa inflacja (lub nawet pojawienie się deflacji) – aprecjacja powoduje niższą inflację, ponieważ ceny importowe są tańsze. Koszty importowanych produktów i surowców spadają po aprecjacji. Ponieważ ceny eksportowe są wyższe, producenci mają większe zachęty do obniżania kosztów, aby zachować konkurencyjność
- aprecjacja kursu walut może skłonić główny bank do obniżek stóp procentowych, dodatkowo aprecjacja zmniejsza presję inflacyjną
- wzrost siły nabywczej danej waluty w rozliczeniach międzynarodowych
- spadek kosztów obsługi długu zagranicznego
Podsumowanie
Z punktu widzenia całej gospodarki najbardziej niekorzystne nie są aprecjacja czy deprecjacja waluty, ale nagłe skoki kursu walut. Na stabilną aprecjację Bank Centralny może zareagować i „wygładzić” jej skutki.
Zupełnie inne spojrzenie na aprecjację mają inwestorzy z rynku Forex – tam gwałtowne wzrosty lub spadki kursu danej waluty są niebywałą okazją na wspaniały zarobek (pod warunkiem obstawienia właściwego kierunku zmian).
